Door Tjeerd Wiersma··Aangepast:
RTL
De ex-president van de Filipijnen, Rodrigo Duterte, is opgepakt omdat het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag hem verdenkt van misdaden tegen de menselijkheid. Sinds de oprichting van het Strafhof in 2002 werden elf leiders veroordeeld. Allemaal kwamen ze uit Afrikaanse landen.
De 79-jarige voormalige president van de Filipijnen, Rodrigo Duterte, is op verzoek van het Internationaal Strafhof (ICC) aangehouden. Het Strafhof verdenkt hem van misdaden tegen de menselijkheid tijdens zijn ‘war on drugs’ tussen 2011 en 2019.
Schattingen van mensenrechtenorganisaties lopen uiteen, maar door Dutertes aanpak van drugshandelaren en -gebruikers zouden tussen de 12.000 en 30.000 mensen om het leven zijn gekomen.
De arrestatie van Duterte zorgde voor veel opluchting op de Filipijnen, zegt correspondent Thom Schelstraete:
Het ICC vaardigde in haar bestaan in totaal zestig arrestatiebevelen uit, is te lezen op de website van het Strafhof. Vaak leidde zo’n arrestatiebevel tot niets: zo werd het arrestatiebevel tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu begin dit jaar nog genegeerd.
Ook tegen de Russische president Vladimir Poetin is een arrestatiebevel uitgevaardigd. De kans dat hij ook daadwerkelijk voor het Strafhof in Den Haag verschijnt is nihil, schreven we in 2023.
Internationaal Strafhof (ICC)
Het ICC is ‘het belangrijkste internationale strafhof dat gaat over de ernstigste, onbestrafte internationale misdrijven, zoals genocide en oorlogsmisdrijven’.
Het hof werkt nauw samen met de Verenigde Naties en is gevestigd in Den Haag – ‘de juridische hoofdstad van de wereld’. Het Strafhof werd in 2002 opgericht en onderzoekt personen die zich schuldig hebben gemaakt aan ernstige internationale misdrijven.
Zo’n 125 landen wereldwijd erkennen het Strafhof. Een paar grootmachten, zoals de Verenigde Staten, Israël, China en Rusland, zijn niet bij het hof aangesloten.
Bron: Rijksoverheid
In het 23-jarige bestaan van het ICC zijn 11 verdachten veroordeeld, schrijft het Strafhof online. Alle veroordeelden komen uit Afrika. Hier een greep uit de meest spraakmakende veroordelingen:
Malinese jihadist Al Hassan (2024)
Al Hassan Ag Abdoul Aziz Ag Mohamed Ag Mahmoud, een voormalige politiechef uit Mali, werd in november 2024 veroordeeld tot tien jaar gevangenisstraf voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid.
Al Hassan pleegde zijn misdaden als politiechef van de stad Timboektoe tussen april 2012 en januari 2013 namens de jihadistische organisatie Ansar Dine. Hij werd schuldig bevonden voor zijn rol in martelingen, verminkingen en wrede behandeling van gevangenen.
Oegandese bendeleider Ongwen (2021)
Dominic Ongwen werd in 2021 veroordeeld tot 25 jaar celstraf wegens onder meer moord, verkrachting, mishandeling, seksueel geweld en het ronselen van kindsoldaten.
Ongwen was in het verleden zelf een kindsoldaat en klom uiteindelijk op tot een van de hoogste posities binnen het Lord’s Resistance Army (LRA). De bende zaaide dertig jaar lang dood en verderf in het noorden van Oeganda en aangrenzende landen.
Ongwen zit sinds 2023 vast in een gevangenis in Noorwegen.
Malinese jihadist Al-Mahdi (2016)
Ahmad al-Faqi al-Mahdi werd in 2016 veroordeeld tot negen jaar gevangenisstraf wegens vernietiging van cultureel erfgoed. De Malinese jihadist werd schuldig bevonden aan het vernietigen van negen mausolea en een moskee in 2012 in de stad Timboektoe, in Mali. Het was voor het eerst dat iemand door het ICC werd veroordeeld voor de destructie van heiligdommen. Het geldt officieel als een oorlogsmisdaad.
Al-Mahdi kwam in september 2022 vrij.
Congolese militieleider Katanga (2014)
De Congolese militieleider Germain Katanga is in 2014 veroordeeld tot 12 jaar cel voor oorlogsmisdaden. Het was de eerste keer dat het Strafhof een straf oplegde voor betrokkenheid bij massamoord. De aanklagers hadden een straf van 22 tot 24 jaar geëist.
Katanga was in 2003 betrokken bij de stammenstrijd in het Noordoost-Congolese district Ituri. Daar waren Hema’s, Lendu’s en Ngiti’s met elkaar slaags geraakt. Op 24 februari 2003 werd het dorp Bogoro aangevallen, zo’n 200 dorpelingen werden gedood. Katanga had de wapens verschaft voor sommige aanvallers, hij deed zelf niet mee aan de moordpartijen.
Katanga was al in 2007 opgepakt en werd in 2015 vrijgelaten, omdat twee derde van zijn straf had uitgezeten en in aanmerking kwam voor vervroegde invrijheidstelling.
Congolese krijgsheer Lubanga (2012)
De Congolese krijgsheer Thomas Lubanga Dyilo was in 2012 de eerste die werd veroordeeld door het internationale hof, dat toen bijna tien jaar bestond. Hij kreeg 14 jaar celstraf omdat hij in 2002 en 2003 kindsoldaten had geronseld en ingezet tijdens gevechten.
Hij stond aan het hoofd van een rebellengroep in de streek Ituri in het noordoosten van Congo. Daar woedde een etnische strijd tussen de stammen Hema en Lendu. Tijdens de oorlog in de streek, die rijk aan goud is, kwamen naar schatting tienduizenden mensen om.
Lubanga kwam in augustus 2020 vrij na 14 jaar gevangenisstraf.
Tientallen verdachten voortvluchtig
Naast de elf veroordeelde verdachten, zijn er in totaal nog 31 mensen voortvluchtig. Zeven zaken die het ICC had aangespannen kwamen te vervallen omdat een verdachte overleed. Vier mensen werden vrijgesproken.
Door de jaren heen werden in totaal 21 mensen vastgezet het detentiecentrum van het ICC, dat is gevestigd in de Penitentiaire Inrichting Haaglanden in Scheveningen. Dat staat onder controle van de Verenigde Naties.
Omdat niet alle landen ter wereld zijn aangesloten bij het ICC, blijkt het in de praktijk soms lastig om verdachten op te pakken. Ook de Filipijnen waren sinds 2019 niet meer aangesloten bij het gerechtshof, toch werkte het land mee aan de arrestatie van Duterte.
Of Duterte ook wordt veroordeeld, moet de komende maanden in Den Haag duidelijk worden. Het ICC doet al sinds 2021 onderzoek naar de ‘war on drugs’ op de Filipijnen, processen van het Strafhof duren vaak jaren.
In deze video zie je hoe Duterte op het vliegtuig naar Den Haag werd gezet:
